Światło jest nieodłącznym elementem życia wszystkich żywych organizmów, w tym kotów. Dla naszych futrzanych przyjaciół nie jest to jedynie źródło jasności – wpływa ono bezpośrednio na ich zmysły, nastrój i codzienne zachowania. W środowisku naturalnym koty są zwierzętami zmierzchowymi, co oznacza, że szczyt ich aktywności przypada na godziny o umiarkowanym natężeniu światła, głównie o świcie i zmierzchu.
Oświetlenie, które stosujemy w naszych domach, może zatem oddziaływać na koty w sposób niezamierzony, wpływając na ich aktywność oraz zachowania takie jak polowanie, odpoczynek czy zabawa. W kontekście domowych zwierząt istnieje coraz więcej badań wskazujących na to, że sztuczne światło – szczególnie w określonych barwach – może wywoływać u nich specyficzne reakcje behawioralne.
Różnice między światłem zimnym a ciepłym – czym właściwie są?
Przed zrozumieniem, jak światło wpływa na koty, warto zapoznać się z różnicą między światłem ciepłym a zimnym. Światło zimne, o temperaturze barwowej przekraczającej 5000 K (Kelvinów), ma odcień niebieskawy i jest często porównywane do światła dziennego w pochmurny dzień lub sztucznego oświetlenia w prosektorium. Światło ciepłe natomiast, o temperaturze barwowej poniżej 3000 K, jest zbliżone do ciepłej poświaty zachodzącego słońca.
Dla kota, którego instynkty są zakorzenione w naturalnych warunkach, światło ciepłe może przypominać światło słoneczne, które daje poczucie bezpieczeństwa i relaksu. Światło zimne natomiast może wzbudzać w nim niepokój lub nawet agresję – jego barwa jest nienaturalna i może być odbierana jako obce źródło światła, które nie sprzyja relaksowi.
Jak światło zimne może wpływać na nastrój i zachowanie kota
Wprowadzenie zimnego, białego światła do domowego otoczenia może negatywnie wpływać na zachowanie kota, powodując zwiększenie poziomu stresu i zmiany w cyklach aktywności. W wielu przypadkach może dochodzić do zachowań takich jak sikanie poza kuwetą, co często jest oznaką stresu lub dyskomfortu.
Zimne światło może wzbudzać u kota uczucie napięcia, a jego obecność przez dłuższy czas prowadzi do zaburzeń snu. Cytując jedno z badań: „Koty, które były narażone na intensywne, zimne światło, wykazywały zwiększoną drażliwość i niechęć do kontaktów społecznych.” Takie środowisko może zatem zakłócać naturalne rytmy dnia kota, który instynktownie szukałby miejsc o cieplejszej barwie, aby odpocząć i poczuć się bezpiecznie.
Światło ciepłe a kot – symulacja naturalnego światła słonecznego
Światło ciepłe ma wiele zalet, jeśli chodzi o dobrostan kota. Dzięki ciepłej tonacji przypomina ono naturalne światło słoneczne, które wpływa na kota uspokajająco. Koty instynktownie szukają miejsc, w których mogą się zrelaksować, a ciepłe oświetlenie doskonale symuluje te naturalne warunki.
Jak mówi specjalistka od zachowań zwierząt, dr Susan Brodman, „Ciepłe światło sprawia, że koty czują się bardziej zrelaksowane i chętniej przebywają w jego blasku.” W środowisku domowym można zatem stosować ciepłe oświetlenie w miejscach, gdzie koty najczęściej odpoczywają, aby zapewnić im komfort i poczucie bezpieczeństwa.
Jak różne typy światła mogą wpływać na niepożądane zachowania, takie jak sikanie na łóżko?
Zachowanie takie jak sikanie poza kuwetą może być bezpośrednio związane z tym, jak kot odczuwa swoje środowisko. W sytuacjach stresowych, np. kiedy kot jest narażony na nienaturalnie zimne światło, może szukać miejsc, które będą dla niego bardziej komfortowe. Niestety, bardzo często wybiera łóżko, jako ciepłe i przytulne miejsce, które w odczuciu kota jest bardziej „naturalne” i mniej stresujące niż miejsce, gdzie pada zimne światło.
Zmiana oświetlenia w domu może więc bezpośrednio wpłynąć na to, jak kot postrzega swoje otoczenie i gdzie decyduje się załatwiać swoje potrzeby. Ciepłe światło może pomóc w redukcji takich niepożądanych zachowań, tworząc bardziej sprzyjające środowisko do odpoczynku i eliminując bodźce stresowe.
Badania nad rytmami dobowymi zwierząt
Badania pokazują, że rytmy dobowe u zwierząt są regulowane przez zmiany oświetlenia. Koty, jako zwierzęta zmierzchowe, naturalnie przystosowane są do poruszania się przy delikatnym świetle. W jednym z badań opublikowanych w „Journal of Animal Science” (2018), przeprowadzonym przez naukowców z Uniwersytetu Kalifornijskiego, stwierdzono, że intensywne, zimne światło może wpływać na cykle aktywności u kotów, prowadząc do większej drażliwości i wzmożonej aktywności wieczornej. Badanie wskazało, że koty narażone na zimne światło dłużej pozostawały aktywne nocą, co może zwiększać poziom stresu i wpływać na ich zachowania, np. sikanie poza kuwetą.
Wpływ zimnego światła na zachowanie i poziom stresu
Eksperymenty prowadzone przez zespół badaczy z Uniwersytetu Harvarda (2015) wskazały, że intensywne, zimne światło może powodować u zwierząt reakcje stresowe, podobne do tych występujących przy nadmiernej stymulacji świetlnej. W trakcie badania stwierdzono, że narażenie na zimne światło powodowało u zwierząt wzrost poziomu kortyzolu, czyli hormonu stresu. Chociaż badania te koncentrowały się głównie na gryzoniach, podobne reakcje obserwowano również u innych ssaków, w tym kotów.
Badania nad preferencjami świetlnymi u kotów
W 2020 roku przeprowadzono badanie na Uniwersytecie Tokijskim, które skupiło się na preferencjach świetlnych u kotów. Eksperyment pokazał, że koty znacznie częściej wybierają miejsca z ciepłym światłem jako miejsca do odpoczynku, a unikały intensywnie oświetlonych, zimnych pomieszczeń. Naukowcy doszli do wniosku, że ciepłe światło symuluje dla kota naturalne światło słoneczne, co wpływa na jego komfort i relaks.
Wpływ barwy światła na rytm biologiczny i jakość snu
W artykule opublikowanym w „Frontiers in Behavioral Neuroscience” (2019) autorzy opisali, jak światło o różnej temperaturze barwowej wpływa na rytmy biologiczne oraz na jakość snu u kotów domowych. Zimne, niebieskie światło okazało się znacznie bardziej stymulujące, prowadząc do spadku jakości snu i wywołując stres. Autorzy sugerują, że w kontekście domowego środowiska koty są bardziej zrelaksowane w cieplejszym oświetleniu, co sprzyja harmonii ich rytmów dobowych.
Badania nad reakcją zwierząt na światło LED
Badania nad wykorzystaniem światła LED o różnych barwach przeprowadzone przez Uniwersytet w Utrechcie w 2017 roku pokazały, że koty i psy, które były narażone na zimne, LED-owe światło, wykazywały większy niepokój i tendencje do zachowań destrukcyjnych. Badacze wskazali na możliwy związek między zimnym światłem a niepożądanymi zachowaniami u kotów, w tym sikanie poza wyznaczonym miejscem, co można wiązać z ich reakcją na stresujące bodźce.
Jakie oznaczenia na żarówkach mają te z ciepłym światłem?
Aby wybrać żarówki emitujące ciepłe światło, warto zwrócić uwagę na oznaczenia temperatury barwowej, które podawane są w stopniach Kelvina (K). Dla światła o ciepłej barwie najlepiej sprawdzają się żarówki o temperaturze barwowej w zakresie od 2700 K do 3000 K. Tego rodzaju żarówki zazwyczaj mają również oznaczenia opisujące je jako „Warm White” lub „Soft White”. Przy zakupie można także zwrócić uwagę na symbole graficzne lub kolorystyczne umieszczane na opakowaniach – ciepłe światło jest zazwyczaj oznaczone odcieniami żółtego lub pomarańczowego, co ułatwia szybkie rozpoznanie odpowiedniej barwy. Jeśli zależy nam na stworzeniu przytulnej i relaksującej atmosfery, wybór żarówki w tym zakresie temperatury będzie najlepszym rozwiązaniem.
Wnioski – jakie światło jest najlepsze dla kota?
Podsumowując, wybór odpowiedniego oświetlenia ma ogromny wpływ na dobrostan kota. Światło ciepłe, przypominające naturalne światło słoneczne, sprzyja relaksowi, redukuje stres i może zapobiegać niepożądanym zachowaniom. Światło zimne, o silnym niebieskim zabarwieniu, może natomiast prowadzić do większego stresu i wywoływać zachowania takie jak sikanie na łóżku, będące oznaką niepokoju i dyskomfortu.
Zatem, jeśli chcemy stworzyć kotu przyjazne środowisko, powinniśmy postawić na ciepłe światło w jego przestrzeniach odpoczynku. Dostosowanie oświetlenia do potrzeb kota to jeden z kluczowych kroków w budowaniu komfortowego domu, w którym nasz czworonóg będzie czuł się bezpiecznie i spokojnie.